پرتفو‌های طلایی بیمه‌ای؛ کدام رشته‌ها، شرکت‌ها را به اوج می‌برند؟  

تیتر 20- با توجه به فعالیت حدود 30 شرکت بیمه‌ای در ایران و حدود 16 رشته بیمه‌ای فعال مانند درمان تکمیلی، حوادث، آتش‌سوزی، بدنه، شخص ثالث، باربری، مسئولیت، مهندسی، زندگی (عمر) و سایر شاخه‌ها، اینکه جایگاه و ترکیب هریک از این محصولات، در موسسات بیمه چقدر است و چه میزان در پرتفوی یا سبد سهام شرکت سهیم هستند، در بررسی کارکرد موسسات بیمه مهم است.

گزارش تحلیلی عملکرد بازار بیمه توسط بیمه مرکزی در سه‌ماهه اول امسال، نشان می‌دهد چهار رشته بیمه درمان، شخص ثالث-و مازاد، زندگی و بدنه اتومبیل، در مجموع، بیش از 84 درصد پرتفوی حق بیمه تولیدی در بازار را دارا هستند که بالغ بر 50 درصد، به بیمه درمان اختصاص دارد و بیش از 13 درصد حق بیمه، رشته‌های دیگر را شامل می‌شود. سبقت افزایش سهم بیمه درمان نسبت به شخص ثالث-و مازاد، به علت دریافت حق بیمه بابت تمدید قراردادهای بزرگ درمان گروهی بوده است.

بیشترین سهم از خسارت پرداختی در بازار بیمه نیز به چهار رشته مذکور، در مجموع با حدود 90 درصد اختصاص دارد که بیمه درمان با بیش از 44 درصد، بیشترین میزان پرداخت غرامت را شامل می‌شود. 

پرتفوهای طلایی: از سود تا زیان
هرچند گزارش‌ها، بیانگر سهم بالای پرتفوی بیمه درمان تکمیلی در بین شرکت‌هاست (و البته هنوز 75 درصد مردم بیمه تکمیلی ندارند)، با این حال، این محصول بیمه‌ای پرطرفدار به دلیل نرخ‌های نسبتا پایین حق بیمه نسبت به هزینه‌های بالای درمان، عدم شفافیت در ارائه خدمات بین بیمه‌گر و مراکز درمانی و استفاده زیاد افراد از خدمات این نوع بیمه‌ها و پرداخت خسارات بالا، اغلب زیان‌ده است. در این زمینه، بیمه‌های ایران، آسیا و دانا بر توسعه این محصول، تمرکز بیشتری داشته‌اند.

بیمه شخص ثالث نیز در ایران با توجه به مقررات، از الزامی‌ترین رشته‌های بیمه‌ای با تقاضای بالا و مشتریان زیاد است اما طبق اظهارات رئیس‌کل بیمه مرکزی، این محصول بیمه‌ای، زیان‌ده و ضریب خسارت آن برای شرکت‌های بیمه، غالبا بالای ۱۰۰ درصد است و حدود 30 درصد شرکت‌ها زیان می‌دهند.

 در این میان، تعیین تعرفه‌های دستوری، عدم امکان تطبیق نرخ حق بیمه با تورم فزاینده و تصادفات جاده‌ای وسیع شامل تلفات بالای 20 هزار نفر و مصدومان حدود 400 هزار نفر در سال، غرامت‌های سنگین روی دست بیمه‌گران می‌گذارد. با این وجود، بیمه‌های آسیا، دانا و ایران، عملکرد مناسبی در حوزه بیمه شخص ثالث داشته‌اند.

بیمه‌های زندگی در قالب عمر و سرمایه‌گذاری از دیگر رشته های بیمه‌ای پرتقاضاست که از نظر تعداد صدور بیمه‌نامه بعد از بیمه‌های مربوط به خودرو مانند شخص ثالث و بدنه قرار دارد و با وجود اختیاری بودن، به دلیل مزایایی مانند پوشش ریسک و سرمایه‌گذاری، محبوبیت پیدا کرده‌؛ به‌گونه‌ای که برخی، بیمه زندگی را جایگزین بیمه‌‌های درمانی با سابقه بازنشستگی کرده‌اند.

سهم بیمه زندگی از پرتفوی بازار بیمه با ارائه محصولات متنوع و جذاب، سالانه حدود 15 درصد و خسارت پرداختی ناشی از آن، حدود 8 درصد است؛ در ماه‌های نخست امسال نیز با وجود سهم 11 درصدی این رشته در پرتفوی بازار بیمه، درصد خسارت آن حدود 10 درصد و کمتر از حق بیمه دریافتی است.

 این در حالی است که در سایر رشته‌های بیمه‌ای پرطرفدار و بعضا الزامی، مانند شخص ثالث، درمان و بدنه اتومبیل، خسارت پرداختی طی یک سال، بیشتر از حق بیمه بوده است. بنابراین هرچند سهم بیمه زندگی در ایران، حدود یک‌سوم دنیاست اما به دلیل رشد فزاینده و خسارت کمتر آن نسبت به رشته‌های پرمتقاضی، گزینه مناسبی برای افزایش پرتفوی شرکت‌های بیمه است.

 رتبه شرکت‌ها در رشته بیمه زندگی، از نظر پوشش بیمه‌ای، سوددهی، وام‌دهی بازنشستگی، سهم بازار و... متفاوت است. با این حال، بر اساس گزارش‌های رسمی، بیمه ملت، بیمه پاسارگاد و بیمه کارآفرین را می‌توان از توانگرترین شرکت‌های بیمه‌ای با توجه به شاخص‌هایی مانند رضایت مشتریان، تعهد در پرداخت سوددهی، میزان پاسخگویی و نظایر آن دانست؛ شرکت‌هایی که موجب افزایش تمایل مردم به سرمایه‌گذاری امن شده‌اند. در کشورهای پیشرفته نیز ثبات اقتصادی، نرخ پایین سود بانکی و تمایل به سرمایه‌گذاری‌ بلندمدت، موجب شده این رشته بیمه‌ای، یکی از سودآورترین محصولات در پرتفوی شرکت‌های بیمه باشد.

کدام رشته‌های بیمه‌ای، سهم اندکی دارند؟ 
سهم سایر رشته‌های بیمه‌ای مانند باربری، پول، حوادث، کشتی و هواپیما از پرتفوی بازار بیمه، زیر یک درصد و بیمه‌های مهندسی، نفت و انرژی، آتش‌سوزی و حوادث راننده، بین 1 تا 3 درصد است. از این‌رو، تاثیر آنها بر پرتفوی شرکت‌ها، در مقایسه با محصولات بیمه‌ای پرمتقاضی، چندان قابل ملاحظه نیست، هرچند تدوین و اجرای استراتژی‌ «تمرکز و تمایز» روی برخی حوزه‌های جدید، می‌تواند به افزایش پرتفوی آنها در بازار بیمه بینجامد. مثلا با پیشرفت فناوری‌ها و سهم بالای کسب‌وکارهای اینترنتی و در نتیجه، افزایش هجوم هکری، ضرورت حوزه بیمه‌ سایبری در عصر تحول دیچیتال، در آینده، بیش از پیش احساس می‌شود.

صدور حدود 80 ميليون بيمه‌نامه و پرداخت تقریبی 75 میلیون فقره خسارت در سال نشان می‌دهد رشته‌های بیمه درمان، شخص ثالث، بدنه و زندگی، سهم بالاتری از پرتفوی حق بیمه دارند و شرکت‌های بیمه‌ موفق، با توجه به تنوع شاخص‌های هر حوزه، متفاوت هستند. طبق گزارش‌ها، سال گذشته، مجموع سود خالص ۲۷ شرکت بیمه، ۱۴ هزار میلیارد تومان بوده که بیمه البرز با سودسازی حدود ۲۱ درصد، جایگاه نخست و بیمه‌های پاسارگاد و کوثر، رتبه‌های دوم و سوم را به خود اختصاص دادند. 

پیش‌شرط‌ها: از رشته‌ها تا شرکت‌ها
البته این رشته‌ها و شرکت‌های بیمه‌ای، بسته به شرایط بازار، قوانین و مدیریت ریسک می‌توانند هم سودده باشند و هم زیان‌ده. در کشورهایی مانند ایران، به دلیل تورم بالا، هزینه‌های خسارت به‌ سرعت افزایش می‌یابد اما نرخ‌ حق بیمه، متناسب با آن رشد پیدا نمی‌کند و این امر می‌تواند موجب زیان‌دهی شود. همچنین از آنجا که در برخی رشته‌ها مانند شخص ثالث، نرخ بیمه‌ توسط دولت تعیین می‌شود و اغلب زیر نرخ واقعی بازار است، بعضا به کاهش سودآوری می‌انجامد.

 علاوه بر اینها، ریسک بیمه‌ مانند سایر حوزه‌های فعالیت اقتصادی در ایران، بالاست. در این شرایط، آن دسته از شرکت‌های بیمه‌ای در رشته‌های مختلف، بازدهی بالاتری دارند که‌ مدیریت ریسک مناسب‌تر داشته باشند و با توجه به تحولات امروزی، از فناوری‌های نوین برای ارزیابی و کاهش خسارت استفاده ‌کنند. در این شرایط، شرکت‌های بیمه‌ای، حتی با وجود زیان‌ در برخی رشته‌ها، معمولا در حوزه محصولات پرمتقاضی، سودده هستند و مدیریت بهینه‌تری دارند.